’Ik wil het leuk hebben’

Miriam van Reijen (54) is filosoof. Ze doceert dat vak aan de Hogeschool Brabant en heeft in Breda het filosofisch café opgezet, op de derde zondag van de meeste maanden. Van Reijen is moeder van journalist Remco van Broekhoven (33) en van Ernesto (15) en Elio (12). Ze is getrouwd met Domingo …, vader van de twee jongste zoons, die het vijf jaar in Nederland heeft geprobeerd, maar nu alweer ruim vijf jaar in zijn eigen Nicaragua woont.

Hoe voelt u zich de laatste tijd?

Er is niet zoveel verschil tussen de laatste tijd en de tijd daarvoor. Ik heb het druk, dat doe ik mezelf aan. Ik kan moeilijk nee zeggen tegen leuke dingen en nieuwe kansen. Ik doe de dingen op z’n Miriams; vaak drie tegelijk.

Wat zijn uw drijfveren?

Ik spaar ervaringen, wil het leuk hebben, er zin in hebben.

Wie zijn uw voorbeelden?

Van jongs af aan ben ik bezig geweest met wat ik zelf van mijn leven wil maken. Ik herinner me dat ik minister wilde worden, of dokter, of schrijfster. Ik bedoelde meer: geen moeder of huisvrouw. Dat is gelukt.

Waar bent u bang voor?

Het enige probleem dat ik zou kunnen hebben is dat het leven stopt. Verder kan me niks overkomen. Het klinkt heel hard, maar zelfs als een van mijn kinderen zou doodgaan, zou ik daarbij kijken naar hoe ik ermee om ga. Ik zou veel verdriet hebben, maar het tegelijkertijd beschouwen als iets dat bij het leven hoort. Zolang ik leef is dat het belangrijkste. Ik weet het, het is een heel stoïcijnse manier, maar angst en onrust zijn een bedreiging voor je goed voelen. Ik heb er geen last van. Daarom kan ik zeggen dat ik me al twintig jaar gelukkig voel, als basis.

Gelooft u in God?

Vanaf mijn vierde geloof ik al niet in God. Mijn moeder heeft opgeschreven dat ik op die leeftijd zei dat ik lang had gebeden en Onze Lieve Heer heb gevraagd om ervoor te zorgen dat ik lief zou worden, maar dat deed hij niet. Op mijn twaalfde zeiden ze dat Sinterklaas niet bestaat, dus ik dacht: Dan komen ze er op mijn zestiende mee aan dat God niet bestaat. Ik kan het bestaan van God niet rijmen met zelf kritisch nadenken. Ik zeg niet dat hij niet bestaat, ik hou er gewoon geen rekening mee. Dat het leven geen zin heeft is geen probleem. Ik zie niet waarom het met God wel zin zou hebben. Het gaat ook niet om de zin van het leven, maar om zin in het leven. Zodra je je afvraagt wat de zin van is, ben je al ziek, heb je weinig levensvreugde.

Hoe belangrijk is geld voor u?

Ik heb tijden weinig geld gehad, toen ik in Nicaragua woonde en later toen ik met mijn Nicaraguaanse man in Nederland was. We leefden op bijstandsniveau. Ik kan makkelijk inleveren, als het maar voor iets is dat ik belangrijk genoeg vind. Ik heb die periode gebruikt om dat mooie dikke boek te schrijven; Filosoferen over Emoties. Zo weet ik binnen een situatie altijd het maximale eruit te halen. Volgens mij was ik al zo voordat ik met de stoïcijnse filosofie in aanraking kwam.

Bent u grillig?

Nee. Ik heb altijd duidelijk voor ogen waar ik mee bezig ben en verander niet snel van opvatting. Vroeger was ik lid van de CPN, ik ben een van de weinigen die nog achter Cuba staat. Bij sommige mensen verandert er veel door omstandigheden. Bij mij niet, dat is gewoon mijn manier.

Waar heeft u een hekel aan?

Aan niet veel. Er zijn dingen die me misschien wel even kunnen storen, en die hebben dan met de kinderen te maken. Met anderen speelt zoiets nooit, omdat ik niet door anderen in de weg gezeten kan worden. Het kan me storen dat ze ruzie maken en dat ik me daar mee moet bemoeien, of dat ze rommel laten liggen waar ik tijd aan moet besteden.

Bent u trouw?

Sinds ik Domingo ken wel. Ik heb hem al vijf en een half jaar niet meer gezien, maar het zou niet in me opkomen dat er ook maar het minste met een andere man kan zijn. Misschien kan ik dat volhouden omdat ik voor Domingo wel veel heb meegemaakt. Ik was nog wel eens verwikkeld in verschillende relaties tegelijkertijd.

Bent u ijdel?

Fysiek al helemaal niet. Ik ben nu tevredener dan toen ik achttien was.

Wat maakt u verdrietig?

Ik ben heel gemakkelijk geraakt door kinderen en dieren die lijden, en door wat mensen elkaar psychisch aandoen.

Hoe voedt u uw kinderen op?

Door samen met ze te leven. Zorgen voor de was enzo, daar doe ik niet zo aan. We gaan wel heel veel samen ergens naartoe, heel intensief. Pas hebben we een trektocht van zes weken door Afrika gemaakt. En honkballen in het weekend heeft prioriteit nummer één, dat is belangrijker dan mijn werk of zelfs hun school. Opvoeden zit hem vooral in de dingen niet in de weg zitten. Kinderen hebben zelf allerlei ideeën, en als ze ergens iets in zien, gaat het vanzelf. En ze leren vanzelf van wat ze gewoon om zich heen zien.

Welke eigenschappen heeft u van uw ouders?

Van mijn vader niks. Hij was voor mij een afwezige vader. Ik ken hem niet. Hij hield wel veel van ons. In het weekend maakten we grote fietstochten, naar Helmond bij voorbeeld, maar praten deden we niet. Van mijn moeder heb ik het filosoferen geleerd, de geestelijke vermogens, het denken, discussiëren. En zij had totaal geen interesse in het huishouden. We hadden iemand voor het verstelwerk, de was ging de deur uit. Ik heb nu nog dezelfde werkster zo heet dat geloof ik, als mijn moeder en tantes. Een mevrouw van tachtig jaar.

Wat zou u aan uzelf willen veranderen?

Niets, anders had ik het al gedaan.

Waar schaamt u zich voor?

Voor niks en niemand.

Hoe ontspant u zich?

Door heel hard te werken. Ik maak geen verschil tussen ontspanning en inspanning.

Waar droomt u van?

Samen met Domingo een mooie oude dag hebben in Nicaragua. We hadden het er gisteren nog over. We bellen ongeveer een keer per maand.

Waar wilt u worden begraven?

Dat kan me echt niets schelen.

Waar zou u het liefst wonen als u niet in Breda woonde?

Overal waar mijn werk of de liefde me brengen.